Welkom bij Fiets&Werk, koepel van sociale fietsondernemingen. Fietsmobiliteit en sociale tewerkstelling: daar staan wij voor! Samen met onze leden in Vlaanderen en Brussel beheren we fietspunten aan stations. Maar we bieden ook fietsen aan voor werknemers, toeristen, studenten of scholieren, telkens op maat van de klant.
Volgens het jongste Onderzoek verplaatsingsgedrag Vlaanderen verplaatst drie kwart van de Vlamingen zich met de wagen naar het werk, slechts 10 procent neemt de fiets. Nochtans bedraagt de woon-werkafstand voor een kwart van de werkenden minder dan 5km, een afstand die gemakkelijk met de gewone fiets kan worden overbrugd. En meer dan de helft van de werkenden heeft een woonwerkafstand van minder dan 15km, waar onder meer de elektrische fiets kan worden ingeschakeld.
Leg naast die vaststellingen het groeiend fileprobleem, met bijhorende economische en ecologische kosten, en er ligt een markt en een innovatieve niche voor het sociaal ondernemerschap voor het grijpen.
"Er zijn wel al heel wat lokale initiatieven en ook bedrijven die het voortouw nemen in die markt van bedrijfsfietsen," zegt directeur Jan Vanhee van FietsenWerk (foto: FietsenWerk). "Maar de markt is toch nog heel versnipperd en vooral voor grote bedrijven met verschillende vestigingen over heel Vlaanderen of België blijft het behelpen."
FietsenWerk is de ledenorganisatie voor 17 lokale fietsondernemingen uit de sociale economie die naast hun ondernemerschap ook maatschappelijke meerwaarden op het vlak van werkgelegenheid en mobiliteit nastreven. De organisatie stond mee aan de wieg van het Blue-bikes concept en is aandeelhouder van Blue-Mobility.
FietsenWerk en De Punt startten in december 2013 in opdracht van CollondSE, de Collectieve ondersteuning voor de Sociale Economie, en met steun van de Vlaamse Overheid het studieproject over een eenvormig bedrijfsfietsaanbod voor heel Vlaanderen.
"Met dit project onderzoeken we de haalbaarheid van een formule waarin we voor grote bedrijven niet alleen de fietsen leveren, maar ook de opvolging, het onderhoud en andere diensten," zegt Vanhee. "We zoeken expliciet naar één model dat uitrolbaar is over heel Vlaanderen, waarmee we dus met één contract ook bedrijven kunnen helpen die verschillende vestigingen hebben."
"In het onderzoeksproject speelt FietsenWerk de trekkersrol," vertelt Pieter Werrebrouck, die vanuit De Punt het project begeleidt. "De Punt brengt haar ervaring met bedrijfsadvies en -ontwikkeling in de sociale economie in en helpt met het opstellen van het business plan en het onderzoeken van pistes voor financiering."
Werkgelegenheid
Naast de puur economische en ecologische doelstellingen wil het project ook werkgelegenheid creëren in de sociale economie. "Uit ervaring weten we dat we met fietsonderhoud in een sector zitten waar we gemakkelijk werkgelegenheid kunnen creëren voor werknemers die het om diverse redenen moeilijk hebben op de reguliere arbeidsmarkt," vertelt Werrebrouck.
"In de doelstellingen van FietsenWerk zitten zowel ecologie als sociale werkgelegenheid," zegt Vanhee. "Wij zijn van nature ook altijd op zoek naar baanbrekende projecten en innovaties waar een markt voor is. Met dit project kunnen we niet alleen behoorlijk wat werk creëren in de sociale economie, maar ook in de reguliere economie, bij fietsenbouwers bijvoorbeeld."
In het studieproject, dat loopt tot in het najaar van 2014, hechten de initiatiefnemers bijzonder veel belang aan het opsporen en betrekken van zoveel mogelijk spelers in het veld. "Er zijn al wel wat bedrijven die een voortekkersrol spelen," zegt Vanhee. "Daarvan hebben we er enkele in de stuurgroep opgenomen, namelijk Nike en Securex. Maar er zijn nog andere goede voorbeelden, zoals Colruyt, Familiehulp of de KU Leuven.
Fietskaarten
"Heel wat van onze lokale leden werken ook al samen met bedrijven," zegt Vanhee. "Maar een project van 200 a 300 fietsen is voor hen al aan de heel grote kant. Met dit project kunnen we hen ondersteuning bieden, bijvoorbeeld op het vlak van verkoop of administratieve opvolging."
"Door de krachten te bundelen, kunnen we voor de grote opportuniteiten gaan," vindt Werrebrouck, "schaalvoordelen realiseren en leren van de best practices."
Is het voor de fietsende mens nog te overzien? Hoeveel fietskaarten moeten we binnenkort op zak hebben om ons goedkoop en milieubewust te verplaatsen door Vlaanderen?
"Inderdaad een punt," vindt Vanhee. "Maar dit project richt zich enkel op bedrijven die hun werknemers, als onderdeel van het loon, een fiets willen bieden voor het woonwerkverkeer en voor verplaatsingen voor het werk. De werknemer krijgt, of verdient eigenlijk, een eigen fiets. In de andere fietsprojecten gaat het om telkens andere fietsen, die je voor heel korte verplaatsingen of een paar uur gebruikt."
"Maar uiteindelijk moeten we inderdaad naar een soort mobiliteitskaart, die je kan gebruiken voor fietsverplaatsingen, maar even goed voor Cambio autodelen of zelfs als tankkaart. De werknemer zou dan van zijn werkgever een mobiliteitsbudget krijgen in plaats van een bedrijfswagen. Dit gaat de scope van ons project te boven, maar we moeten ons zeker inschakelen in die evolutie."
Autolobby
De bedrijfswagen ja. Verwachten de initiatiefnemers geen tegenkanting van de autolobby, voor wie de markt van bedrijfswagens vorig jaar goed was voor 216.000 wagens, bijna de helft van de totale autoverkoop in België?
Vanhee, die vanuit zijn verleden als coördinator Mobiliteit bij de Bond Beter Leefmilieu nochtans al aardig wat robbertjes gevochten heeft met de autosector, blijft opvallend voorzichtig en verzoenend.
"Leasingmaatschappijen voelen ook van waar de wind komt en zijn zich al aan het voorbereiden. Ze merken ook de groeiende belangstelling en vraag vanuit de bedrijven naar fietsprojecten. Voor ons is het niet of/of. Wij willen in ons project zeker ruimte maken voor combinatieformules."
"Kijk ook naar het debat over rekeningrijden. Dat is niet compleet zonder dat er ook gesproken wordt over volwaardige alternatieven voor de auto voor het woon-werkverkeer. Dat gaat dan niet alleen over fietspaden, maar ook over een geruststelling voor werkgevers dat hun werknemers met veilige fietsen rijden die goed onderhouden worden en waar zelfs een pakket fietskledij en opleiding in kan zitten, voor het rijden met elektrische fietsen bijvoorbeeld. Dat is het soort totaalaanbod dat we aan het onderzoeken zijn."
Een deel van het studiewerk in de komende maanden gaat naar het inschatten van de kapitaalsbehoefte en het onderzoek van financieringspistes. Waar zitten dan de grote kosten?
"Een groot deel van de investering zal ongetwijfeld gaan naar de ontwikkeling van een digitaal beheer-, registratie- en monitoringsysteem," weet Werrebrouck. "Daarnaast moeten we ook budgetten voorzien voor het inrichten van fietspunten, voor de prefinanciering of leasing van fietsen en voor personeel."
Wanneer kan het project van start gaan? Vanhee wil er nog geen datum op plakken. "Dit jaar moeten we rond zijn met het volledige business plan, moeten we engagementen hebben van voldoende partners en een zicht hebben op de financiering."
Beide zijn het wel over eens dat de komende maanden cruciaal zijn om input en enthousiasme te werven van de basis van bedrijven en organisaties die nu al op het terrein werken.
